dr hab Grzegorz Trębicki, anglista, literaturoznawca

 

Grzegorz Trębicki, Fantasy. Ewolucja gatunku, Kraków: Universitas 2007.

Chronologicznie pierwszy kluczowy obszar moich zainteresowań badawczych stanowiła literatura fantasy (czy też może bardziej precyzyjnie, ze względu na wieloznaczność tego terminu – „fantasy świata wtórnego”). W 2007 roku krakowskie Wydawnictwo Universitas opublikowało moją autorską monografię – Fantasy. Ewolucja gatunku, powstałą na bazie dysertacji doktorskiej. Praca ta stanowi pierwszą (i jak dotąd jedyną) w Polsce próbę prześledzenia ewolucji konwencji gatunkowej fantasy z pozycji historycznoliterackich i genologicznych 1.
    

W moim studium wyróżniam trzy główne etapy ewolucji fantasy świata wtórnego (secondary world fantasy -  w skrócie  SWF) : 1. narodziny i pierwszą fazę rozwoju gatunku w latach 1895-1956; 2. kształtowanie się kolejnych postaci gatunku w latach 1956-1977 (a więc ewolucja fantasy bohaterskiej, pojawienie się fantasy epickiej oraz fantasy inicjacji i przemiany duchowej etc.) oraz 3. powielanie i modyfikację podstawowych konwencji gatunkowych. Osobny rozdział poświęcony został formom hybrydalnym (między innymi science fantasy oraz modelom multiuniversów).
   

Ze względu na, między innymi, istotność podjętej tematyki, syntetyczny charakter pracy, jej bogatą bibliografię oraz omówienie wielu tekstów, zjawisk i tendencji mało znanych lub nieznanych w Polsce, moje studium dość szybko stało się popularnym źródłem odniesienia. Cieszy mnie zwłaszcza, iż monografię tę uznali za użyteczną również badacze zajmujący się literaturą fantasy z pozycji bardziej kulturowych czy też interdyscyplinarnych i reprezentujący niekiedy zupełnie odmienne od mojej metodologie. Książka doczekała się drugiego wydania i uzyskała 11 cytowań według bazy Google Scholar.


1. Warto zauważyć, iż również poza granicami Polski studia nad fantasy jako gatunkiem literackim mają albo charakter popularnonaukowy (np. Carter 1973), zawężone zostały do określonej grupy tekstów, na przykład wyłącznie fantasy amerykańskiej (Attebery 1980),  stanowią synchroniczny raczej niż diachroniczny przegląd gatunku (np. Mendlesohn 2009) albo też wreszcie dotyczą w gruncie rzeczy zupełnie odmiennej klasy tekstów niż ta opisana przeze mnie jako „fantasy świata wtórnego” (np. Jackson 1991). Można zatem uznać, iż moje historycznoliterackie, genologiczne studium nie ma bezpośredniego odpowiednika również w krytyce i literaturoznawstwie brytyjskim i amerykańskim.